Bu hafta içi Manchester United ve Schalke 04 arasında oynanan Şampiyonlar Ligi yarı final maçını izledikten sonra, bugünkü Dünyanın ünlü statları yazımda Old Trafford’u incelemeye karar verdim. Gelin hep birlikte, 1910 yılından bu yana Kırmızı Şeytanlar’ın evi olan muhteşem Old Trafford’un tarihine, fotoğraflarına ve burada oynanan önemli maçlara göz atalım.
1902 yılından önce Newton Heath ismiyle faaliyet gösteren Manchester United, maçlarını Clayton kentindeki North Road stadında, daha sonra da Bank Street’te oynuyordu. O zaman takımın başkanı olan John Henry Davies, birinci lig ve FA Cup şampiyonluğu kazanmış bir takıma bu statların yakışmadığına karar vererek yeni stat yapılabilecek bir arazi araştırmaya başladı. Sonunda da Old Trafford’da Warwick yolunun sonundaki alana karar verildi.
Daha önce birkaç stat tasarımı yapmış olan İskoç mimar Archibald Leitch’in çizdiği orijinal planda, yeni stat 100.000 seyirci kapasiteli, kuzey tribününün üstü kapalı, diğer 3 tarafın üstü açık olarak tasarlandı. Arazinin satın alınması da dahil, tüm inşaat maliyetinin 60.000 pound olacağı hesaplandı. Ancak inşaat başladıktan sonra projenin planlandığı gibi bitmesi için 30.000 pounda daha ihtiyaç olacağı görülünce stadın kapasitesi 80.000’e çekildi. O zamanlar için çok yüksek olan bu maliyetler Manchester United’ın zenginler kulübü imajını pekiştirdi.
Mimar Archibald Lewitch, yeni stadın yapılması planlanan arazinin yakınında tren arı bulunan CLC’ye (Cheshire Lines Committee) bir mektup yazarak, stadın inşası için 10.000 pound’luk bir destek istedi. Bunun karşılığında sonraki 5 yıl, 2.000 pound geri ödemeyi ya da stat gelirlerinden 10.000 pound’luk geliri CLC’ye aktarmayı teklif etti ancak bu teklif kabul edilmedi.
Mayıs 1908’de başlayan inşaat çalışmaları 1909’da tamamlandı. Stadın 19 Şubat 1910’da yapılan açılış maçında Liverpool’u konuk eden Manchester United, ne yazık ki bu maçı 4-3 kaybetti. Açılış maçını izleyen gazetecilerden biri Old Trafford’u şöyle tarif ediyordu; Burası hayatımda gördüğüm en güzel, en ferah ve dikkate değer arena. Futbol stadı olarak dünyada rakipsiz ve futbolcular istekli olurlarsa bu statta başaramayacakları şey yok.
Wembley stadı yapılmadan önce FA Cup finallerinin oynandığı birkaç stattan biri de Old Trafford’dur. Burada oynanan ilk final maçı Bradford City ile New Castle United arasındaki 1911 FA Cup finaliydi. Jimmy Speirs’ın golüyle Bradford City’nin 1-0 kazandığı maçı 58.000 kişi izledi. Old Trafford’un ev sahipliği yaptığı ikinci FA Cup finali ise 1915’teki Sheffield United – Chelsea karşılaşmasıydı. Çoğunluğu ordu mensubu olan 50.000 kadar taraftar önünde oynanan maçı Sheffield 3-0 kazandı. İkinci Dünya Savaşı öncesinde en fazla izleyici olan maç 70.504 kişinin izlediği Manchester United – Aston Villa maçıydı ve Kırmızı Şeytanlar 3-0 kaybettiler.
Old Trafford’da oynanan ilk uluslararası müsabakada, 17 Nisan 1926’da, İngiltere İskoçya’yı konuk etti.49.429 taraftarın izlediği maçı İngiltere 1-0 kaybetti.
İlginçtir ki Manchester United’ın sahası olan Old Trafford’da en fazla seyirci rekoru, Manchester maçında değil, Wolverhampton Wanderers ile Grimpsy Town arasındaki FA Cup yarı finalinde kırıldı. 25 Mart 1939’daki maçı toplam 76.926 kişi izledi.
İkinci Dünya Savaşı yılları
1936 yılında 35.000 pound harcanarak yapılan yenileme çalışmaları kapsamında stadın kuzey tribünü yaklaşık 73 metrelik çatı ile kapatılırken, güney tribünlerinin üzeri ise 1938 yılında kapatıldı. İkinci Dünya Savaşı başladığında ordu, depo olarak kullanmak üzere Old Trafford’a el koydu. Bu esnada maçlar oynanabiliyordu. Fakat 22 Aralık 1940’daki Alman hava saldırısında stadın bir kısmı hasar görünce Stockport County ile oynanacak olan yeni yıl müsabakası Stockport’un sahasına alındı. 8 Mart 1941 stat yeniden futbol oynanabilecek hale getirilse de 11 Mart 1941’de, yani üç gün sonra ikinci bir Alman hava saldırısında Old Trafford’un büyük kısmı yok edildi.
İngiliz hükümetine ait Savaş Zararları Komisyonu, Manchester kulübüne enkazın kaldırılması için 4.800 pound, yeniden inşa edilmesi için de 17.478 pound hibe etti. Uzun süren tamirat süresince Kırmızı Şeytanlar iç saha maçlarını, aynı şehri paylaştıkları rakipleri Manchester City’nin sahasında oynadı. Buna karşılık Manchester City’e yıllık 5.000 pound ve maç gelirlerinden belli bir yüzde ödeme yaptılar.
Old Trafford’da maç oynanmadan geçen yaklaşık 10 yıllık süreden sonra, Manchester United kendi sahasındaki ilk maçını 41.748 seyirci önünde Bolton Wanderers ile oynadı ve sahadan 3-0 galip ayrıldı.
1951-1959 yılları arasında stadın tamamının üzeri çatı ile kapatıldı. Ayrıca 40.000 poundluk bir yatırımla stat spotlarla ışıklandırılarak, hafta içi geç saatlerde oynanan Avrupa maçlarını, Maine Road yerine kendi statlarında oynamaya başladılar. Yeni spot ışıklandırma ile oynanan ilk maç da 25 Mart 1957’deki Manchester United – Bolton Wanderers maçıdır.
1990’ların başına kadar yapılan değişikliklerle stadın kapasitesi en düşük rakam olan 44.000’e kadar düşmüştü. 2000 yılında kapasite artırılarak önce 61.000’e çıktı. Ardından yapılan eklentilerle 68.000’e kadar çıktı. Bu seyirci kapasitesiyle yalnızca İngiltere’nin değil tüm Birleşik Krallığın en büyük stadı Old Trafford oldu. 2003 yılında Milan ve Juventus arasında oynanan UEFA Şampiyonlar Ligi finali de Old Trafford’da oynandı.
2001-2007 yılları arasında Wembley stadındaki inşaat çalışmaları sırasında İngiliz Milli Takımı maçlarını çeşitli statlarda oynamıştı. 2003’ten 2007’ye kadarki sürede İngiltere’nin iç sahasında oynadığı 23 maçtan 12’si Old Trafford’da oynandı. Bunlardan sonuncusu 7 Şubat 2007’de oynanan İngiltere – İspanya maçıydı. 58.207 kişinin izlediği karşılaşmayı İspanya 1-0 kazandı.
2012 Yaz Olimpiyatları’nda da pek çok futbol maçı bu statta oynanacak.
Old Trafford şu anda üstü kapalı ve tamamı koltuklu 4 tribün ile çevrelenmiştir. Resmi olarak Kuzey, Güney, Doğu ve Batı olarak isimlendirilen tribünlerden Güney tribünü tek katlı, Doğu ve Batı tribünleri iki katlı, Kuzey tribünü ise 3 katlıdır. En yüksek kapasiteli olan Kuzey tribünü 26.000 kişi kapasitelidir.
Kuzey tribününde stadın en popüler mekanlarından olan; Manchester United temalı Red Cafe, Kulüp Müzesi ve Kupa odası bulunuyor. İlk kez 1986’da Güney tribününde açılan Manchester United müzesi, o yıllarda dünyada türünün tek örneğiydi. 1998’de Kuzey tribününe taşınan müzenin açılışını 11 Nisan’da Pele yaptı. 1998 192.000 olan ziyaretçi sayısı 2009 yılında 300.000’e yükselmiştir.
Eski stadın ana tribünü olan Güney tribünü tek kattan oluşan tek tribün olmasına rağmen özel süitlerin çoğu da bu bölümdedir. Özel konuklar bu tribünde ağırlanırken basın mensupları da stadın en iyi açısına sahip olan Güney tribünündedir. TV kameraları da çoğunlukla bu tarafta yer aldığından televizyonda en az görülen tribündür.
Yedek kulübeleri de Güney tribününün merkezinde yer alıyor. Her iki yedek kulübesi eski çıkış tünelinin iki yanında yer alıyor. 1993 yılına kadar oyuncuların sahaya çıkışı için kullanılan tünel, eski stattan kalan tek bölümdür. İkinci Dünya Savaşı’nda bombardımanlar sırasında stadın büyük bölümü yıkılsa da tünel ayakta kalmıştır. 2008 yılında ise, 1958 Münih Hava Faciası’nın 50. yılında, tünele Münih Tüneli adı verilmiştir.
Old Trafford’un muhtemelen en bilinen tribünü ise kuzey tribünü ya da diğer bir deyişle Stretford End’dir. Kırmızı Şeytanların en sıkı taraftarlarının yer aldığı ve en çok tezahüratın yapıldığı Stretford End, üzeri en son kapatılan tribündür.
Stadın önünde United Trinity (United Üçlüsü) adıyla anılan George Best, Denis Law ve Bobby Charlton üçlüsünün heykeli yer almaktadır.
Old Trafford, UEFA tarafından 5 yıldız verilen ilk İngiliz takımıdır. 1949 yılında FC Ashington’dan Mnachester United’a transfer olan 1958’deki Münih faciasından sağ kurtulan ve futbol hayatını Manchester’da noktalayan Robert “Bobby” Charlton ( Sir Bobby Charlton), Old Trafford için Rüyalar Tiyatrosu deyimini kullandıktan sonra stat bu şekilde anılmaya başlandı.