İnsanlığın modern dönemdeki en büyük hobilerinden biri ve izleyici miktarı en yüksek aktivitesi olan spor, binlerce yıl önceki doğuşundan itibaren popülaritesini asla yitirmemesiyle dikkat çekiyor. Günün her anında, yüzlerce farklı şekilde yapılabilen spor tarihten günümüze nasıl geldi, ne yönde evrim geçirdi ve ne zaman rekabetçi bir hale geldi, diye hiç düşündünüz mü? Bilinen ve bilinmeyen yönleriyle sporun tarihten günümüze yolculuğunu ve spor tarihçesi ile ilgili merak edilenleri öğrenmeye hazır olun.
1- Spor Ne Zaman Ortaya Çıktı, Tarihte İlk Kez Ne Zaman Yarışmacı Bir Hal Aldı?
Fransa’daki antik mağaralarda bulunan çizimler, yaklaşık 15 bin yıl önce Üst Paleolitik dönemde spor yapıldığını kanıtlıyor. Mağaralarda yer alan yüzücü figürleri, yüzmenin herkesçe tahmin edilebileceği gibi, en eski sporlardan biri olduğunu ortaya koyuyor. Antik Mısır’a ait 12 bin yıllık hiyeroglifler ve mağara çizimleri, Firavunların hüküm sürdüğü dönemde okçuluk ve yüzmenin toplumun en popüler iki sporu olduğunu gösteriyor.
Moğolistan’daki 9 bin yıllık kalıntılar ise tarihteki ilk spor müsabakasının izlerini taşıyor. Milattan önce 7000’li yıllara ait mağara çizimlerine göre Moğolistan’da o dönem seyircili güreş maçları yapılıyordu. Anadolu’ya yakın konumdaki Sümerler de günümüzden 5 bin yıl önce güreşle ilgileniyordu. Gılgamış Destanı’nda ise spora dair tarihin ilk yazılı kanıtları yer alıyor ve güreşten bahsediliyor.
2- Tarih Boyunca Farklı Kültürlerde ve Irklarda Spor Nasıldı?
Spor tarihçesi, neredeyse her sporda birçok farklı kültürü birbirine bağlıyor. Çin’de günümüzden 3000 yıl önceye dayanan aletler ve aksesuarlar, o dönem yarışma odaklı olmasa da toplu bir aktivite olarak spor yapıldığını kanıtlıyor. Antik Mısır’da da Firavunlar ile ilgili anıtlarda spor yapıldığına dair birçok iz bulunuyor. Hiyeroglifler ve Firavun mezarlarından çıkan bazı aletlerin doğrudan sporla bağlantılı olduğu biliniyor. Antik Mısır’da bilinen en popüler iki spor, dönemin koşulları gereği yüzme ve balıkçılık olsa da zaman ilerledikçe cirit atma, yüksek atlama ve güreş gibi birçok spor dalına ait referanslara rastlanıyor. Pers ve Türk kültürlerinde atın öneminin büyük olması, polo gibi günümüze taşınmış birçok atlı sporun köklerini oluşturuyor. Günümüzden 4 bin 500 yıl önceki bulgulara göre de şimdiki Irak ve Mezopotamya’nın da güreşe olan ilgisi gözlerden kaçmıyor.
3- Sporun Modernleşmesi Ne Zaman Gerçekleşti ve Olimpiyat Oyunları Ne Zaman Doğdu?
Modern Olimpiyatlar, 1896’ya dayansa da, Antik Yunanistan’da günümüzden 3 bin 500 yıl önce spor müsabakaları düzenlendiği biliniyor. Miken Uygarlığı döneminde cenaze oyunları adıyla düzenlenen spor festivalleri, Patroklos ve Aşil gibi tarihin iki önemli figürünün ölümü sonrası onların anısına düzenlendi. İlyada ve Odesa Destanları’nda bahsedilen bu oyunlar, Olimpiyat Oyunlarının kökenini oluşturdu. Tarihteki ilk olimpik organizasyon M.Ö. 776’da Olimpia Antik Kenti’nde düzenlenen Antik Olimpiyatlar olup M.S. 393’e dek devam etti. Farklı yürüyüş ve koşu türlerinin yanı sıra güreş, cirit atma, uzun atlama, disk atma gibi birçok spor da antik oyunlarda yer alıyordu. Olimpiyatlar düzenlenirken farklı devletlerden gelen sporcuların güvenli bir şekilde yarışabilmeleri için Olimpik Ateşkes devreye sokuluyordu ve oyunlar sırasında savaş tehlikesi ortadan kalkıyordu. 17 ve 18. yüzyıllarda İngiltere ve Fransa’da antik Olimpiyatlar tekrar canlandırılmak istense de beklenen istikrar sağlanamadı.
1856’da ise Yunanistan’da Olimpiyatlar kalıcı olarak geri getirildi ve antik ruhu yaşatarak oyunlar yeniden düzenlendi. 1870’teki oyunları Panathinaiko Stadyumu’nda 30 bin kişinin izlemesi, geri dönüş kararının yerinde olduğunu gösteriyordu. 1894’te ise günümüzde faaliyetlerine devam eden yönetim organı Uluslararası Olimpiyat Komitesi(IOC) kuruldu ve 1896’da spor tarihinin o döneme kadarki en büyük olayı gerçekleşti: Tarihin ilk modern Olimpiyat Oyunları Atina’da düzenlendi.
4- Takım Sporları Ne Zaman Doğdu ve Günümüze Kadar Nasıl İlerledi?
M.Ö. 776’daki ilk Olimpiyatlar takım sporlarının öncüsü olsa da, organize şekilde spor yaparak yarışmanın temelleri de sporun doğuşu gibi binlerce yıl öncesine dayanıyor. Moğolistan’da 7000 yıl önceki seyircili güreş müsabakasının bireysel spor olduğunu düşünsek dahi Antik Mısır ve birçok farklı coğrafyadaki okçuluk ve yüzme gibi sporlarda ikili, üçlü takımlara rastlamak mümkün. Su topu, basketbol, voleybol gibi birçok spor 1800’lerin sonunda ortaya çıkmış olsa da özellikle futbol, hokey ve hentbolun ataları kabul edilebilecek sporlar binlerce yıllık geçmişe sahip. Takım halinde topa ayakla vurulan veya bir topun elle bir kale veya hedefe atıldığı spor dalları İtalyanlar, Türkler, İngilizler, Çinliler, Antik Mısırlılar gibi birçok milletin binlerce yıllık tarihinde yer tutuyor.
Günümüzdeki modern futbolun ataları hakkında birçok iddia olsa da, 19. yüzyıl sonlarında Britanya’da ilk profesyonel futbol maçları oynandı. Ancak 16. yüzyılda İtalya’da hem el hem ayakla oynanan “Calcio Fiorentino” yani “Fiorentina Futbolu” isimli spor da İtalyanların bugün futbolu “soccer/football” kelimelerinden türetmek yerine “calcio” olarak anmalarını sağlıyor ve bazı kaynaklara göre modern futbolun temelini bu spor oluşturuyor.
FIFA’ya göreyse modern futbolun Avrupa dışında hiçbir antik versiyonu bulunmuyor ve bahsi geçen diğer kültürlerdeki futbol benzeri sporların, modern futbolun doğuşuna bir etkisi veya katkısı bulunmuyor.
Dünyada artık binlerle anılan birçok farklı spor türüyle tanışmak ve insanlığın on binlerce yıllık vazgeçilmez tutkusunu hayatınızın bir parçası yapmanız için, Barcin.com tüm spor giyim ürünleri ve aksesuarları ile sizi bekliyor.