Filmlerde her zaman rastladığımız eski çağ insanını bir saniyeliğine gözümüzün önüne getirelim. Genelde eski çağlarda yaşamış insanlar, avcılıktan dolayı kas yapısı oldukça gelişmiş, ulaşımını yürüyerek veya koşarak sağladığı için yağ tutmamış ve bir o kadarda atletik bir yapıya sahiplerdir. Bu durumun sebebi ise çok basittir. Paleolitik dönem arak adlandırdığımız tarih öncesi dönemde ilkel insanların beslenme tarzlarının et-protein ve sebze-lif ilişkisinin dışına çıkmamasından kaynaklanıyor. Paleo diyeti adını buradan alıyor. Paleo diyetini bir başka deyişle “Taş Devri Diyeti” olarak dile getirebiliriz. Paleo diyeti kalori kısıtlamaya dayanan uygulama yöntemi ile hem yemek yemeyi hem de kilo vermeyi savunuyor.
Avcılık ile vücutlarına yeteri kadar proteini, bitkilerden aldıkları besinler ile de lif gibi vücuda oldukça yararlı besinleri elde edebiliyorlardı. O zamanlar karbonhidrat veya yağ diye bir şey gündemde olmadığı içinde ilkel insanların uzun süre boyunca hayatlarını sağlıklı bir şekilde devam ettirmeleri oldukça doğal bir durum oluyor.
Paleolitik dönemde insanların bu şekilde beslenmeleri de gelecekte birçok insanın beslenme hakkında araştırma yapmasına neden oluyor. Paleolitik dönemdeki beslenme tarzından yola çıkarak günümüze diyet olarak gelmesi ise 1975’e denk geliyor. Paleo diyetinin ilk temellerini gastroentoloji uzmanı Dr. Walter L. Voegtlin ortaya çıkartıyor. 1975’te yayımlanan Taş Devri Diyeti adlı kitabıyla Paleolitik dönemin insanların beslenme tarzlarına Voegtlin “öze dönüş” olarak adlandırarak vurgu yapıyor.
Paleo diyeti nedir?
Paleo diyeti yukarıdaki hikayemizden de anlaşıldığı gibi temelinde et ve lif diğer bir deyişle protein ve lif bulunan diyettir. Bu diyette yağlara ve karbonhidratlara hiç mi yer yok diye merak etmeyin. Tabii ki kaliteli yağların ve vücudun ihtiyaç duyduğu kadarı ile karbonhidratı tüketebiliyorsunuz. Ancak süt ve süt ürünlerinin tüketimi yasak! Daha kısa bir şekilde üç beyaz olarak adlandırılan un, tuz ve şeker ürünlerini tamamen hayatınızdan çıkarmanız gerekiyor.
Paleo diyeti hangi esasları içeriyor?
Tarımın henüz olmadığı o dönemde ilkel insanlar avcılık ve toplayıcılık ile karınlarını doyurdukları için o dönemde bulunmayan hiçbir besin bu diyette yok.Bu neden unlu mamuller, süt gibi gıdalar hiçbir şekilde tüketilmiyor.
İşlenmiş gıdalar tamamen elveda demenin vakti geldi desek yeridir. Çünkü market raflarından her daim alışveriş sepetinde kendine yer bulan hiç bir gıda artık bu ayrıcalığa sahip olmamalıdır. Tamamen ilkel olma kısmı bu noktada devreye giriyor. Paket ve ambalaj içerisine girmiş işlenmiş hiç bir gıdayı dostunuz olarak görmemelisiniz.
İlkellikten bahsetmişken o dönemlerde ocak falan da yok. Bu nedenle besinlerin çiğ tüketilmesi paleo diyeti dahilinde normal bir durumdur.
Paleo diyeti nasıl yapılır?
Paleolitik dönemin insanlarından bu kadar bahsetmişken nasıl yapılacağını da az çok çözmüş olduk. Sağlıklı bir vücuda sahip olmak için uygulayacağınız paleo diyetinde ilk olarak bilmeniz gereken sadece hedefinize ulaşana kadar değil hayatınız boyunca paleo diyetini devam ettirmeniz gerekir. Bu bilginin yanında en çok yanılgıya düşülen bir konu daha var. Egzersiz ile beraber paleo diyeti uygun olarak görüldüğü söylenmemektedir. Eğer paleo diyeti sürecinde kilo kaybı durma seviyesine gelirse egzersiz yapılmaya başlanmalıdır. Et ve et ürünlerinin bolca tüketildiği için vejetaryen ve veganlar için uygun değildir. Paleo diyetine başlamadan önce hazırlanılması gereken bir detay da bütçedir. Et odaklı bir beslenme içerisinde olunacağı için haliyle maddi açıdan yüksek bir diyettir.
Ancak bunların dışında da dikkat edilmesi gereken birkaç unsur bulunuyor.
Karbonhidratlar ile aranıza mesafe koymalısınız
Ketojenik beslenmede de olduğu gibi karbonhidratlar ile aranızda mesafe oluşturmanız önemli bir konu. Paleplitik dönemindeki insanlar, tarım olgusu bulunmadığından tahıl gibi birçok şeyi tüketmiyordu. Vücutlarında yağsız olmasının en büyük sebeplerinden bir tanesi de budur. Vücut yağlardan önce enerjisini depolarda biriken karbonhidrattan alır. Ancak karbonhidrat tüketimi neredeyse hiç olmadığından Paleolitik dönem insanları ayakta kalabilmek ve avlanabilmek için enerjilerini yağlardan alıyorlardı.
Bu nedenle karbonhidrat ile ilişkinizi büyük bir oranda bitirmelisiniz.
İşlenmiş tüm gıdalara son verin
Ambalaj içine girmiş süpermarketlerde erişebileceğiniz her şey artık yasak. En çok zorlanılan aşama olsa bile işlenmiş gıdalar en tehlikeli gıdalardır. İşlenmiş gıdalar hayatınızdan tamamen çıkarmanız gerekiyor. Vücut asit – alkali dengesini hiçe saydığından dolayı işlenmiş gıdalar paleo diyeti içerisinde kabul edilmiyor.
Lifi sevin ve tüketin
Birçok makalemizde bahsettik. Lif olmaz olmaz kaynaklarınızdan bir olmalı. Kan şekerinizi korumaya kadar birçok faydası bulunan lifler sizin en yakın dostunuz olacak. Karbonhidrattan alacağınız birçok faydayı lifli besinlerde bulabilirsiniz. Özellikle yeşil yapraklı sebzeler bol lif oranına sahiptir.
Paleo Diyeti faydaları nelerdir?
Sağlıklı beslenmenin insan vücuduna olan faydaları tartışılmaz seviyededir. Organik sebze ve et tüketiminin vücut direncini yükseltmesi ve dinçlik yaratması da bunlardan bir tanesidir. Ancak paleo diyetinin faydalarını net olarak bulabilmek için klinik anlamda bugüne kadar yapılmış herhangi bir araştırma veya çalışma bulunmuyor.
Paleo diyetinin zararları nelerdir?
Bu diyetin net bir zararı yoktur. Ancak zarar ortamını hazırlayabileceği de söz konusu diyebiliriz. Sadece et ve sebze beslenildiği için vücudun süt ve tahıl besinlerinden eksik kalması bazı sonuçları doğurabilir. Bu oluşabilecek sonuçlar arasında en spesifik olanları ise süt ürünleri tarafında bakıldığından mineral ve D vitamini eksikliği iken tahıl besinleri tarafında fakir posadan beslenme ve B vitamini grupları bakımından yetersiz kalmaktır.
Süt ürünleri içerisinde bolca bulunan D vitaminin kilo verme konusunda yeteneklerini biliyor muydunuz? Hızlı bir şekilde “D Vitamini İle Kilo Vermek Mümkün” başlığımızdan bilgilere ulaşabilirsiniz.
Tekrar konumuza geri dönelim. Paleo diyetinde süt ve süt ürünlerinin tüketilmemesi gerektiğinden bahsettik. Peki bu kategoriye hangi ürünler giriyor. Paleo diyeti süresi boyunca tüketilmemesi gereken besinleri listeledik.
Paleo Diyetinde tüketilmemesi gereken besinler
- Süt, peynir, ayran, yoğurt, kefir, dondurma, süt tozu, krema gibi süt ve süt ürünleri
- Makarna, pirinç, bulgur, ekmek, kraker, krep, yulaf ezmesi, lazanya, sandviç gibi tahıl ürünleri
- Patates, mısır, mısır şurubu
- Meyve suları, asitli içecekler, enerji içecekleri ve alkol
- Maş fasulyesi, kuru fasulye, bakla, barbunya, mercimek, nohut, soya fasulyesi, yer fıstığı, fıstık ezmesi, kara fasulye
- Tereyağ, margarin gibi yağ çeşitleri
- Ketçap, mayonez, patates kızartması, salamura ürünler, turşu gibi aşırı tuzlu besinler
- Şekerlemeler, hamur işleri, bisküvi, kraker, cips vs.
- Salam, sosis, sucuk gibi işlem görmüş şarküteri ürünleri.
Tüketmekte doyasıya özgür olduğumuz besin grupları aşağıdaki gibidir.
Paleo Diyetinde tüketimi serbest olan besinler
- Tavuk eti, dana eti, hindi, biftek, domuz eti, kuzu eti, tavşan eti, kaz eti
- Somon, ıstakoz, istiritye, kılıçbalığı, alabalık, ton balığı, sardalya, orkinos, yengeç, karides gibi deniz ürünleri
- Kuşkonmaz, kereviz, enginar, ıspanak, lahana, kabak, brokoli, maydanoz, patlıcan, yeşil soğan, avokado, biber, karnabahar, pırasa, domates, taze yeşil fasulye, taze nane, Brüksel lahanası gibi sebze çeşitleri
- Balkabağı, tatlı patates, pancar gibi nişastalı besinler az miktarda tüketilmelidir
- Zeytinyağı, hindistancevizi yağı, avokado yağı tüketilebilir.
- Badem, ceviz, fındık, kabak çekirdeği, ay çekirdeği, çam fıstığı tüketilebilir.
- Elma, mango, erik, yaban mersini, üzüm, mandalina, portakal, incir, ananas, çilek, limon, muz, şeftali, ahududu, karpuz ve kavun.
