Yazın son günlerinde şehrin kalabalığından iyiden iyiye bunalmış olan kim varsa ona bir önerimiz var; doğada yapabileceğiniz ve hem fiziki hem zihinsel kaslarınızı çalıştıracak zevkli bir spora ne dersiniz? Evet, oryantiring sporundan bahsediyoruz!
Genellikle ağaçlık alanlarda ve ormanlarda yapılan “outdoor” bir spor olan Oryantiring, özel olarak çizilmiş çok detaylı topografik bir harita kullanılarak yapılan bir navigasyon sporudur. Zekâ ile fiziksel becerinin birleşimi olan spor için “düşünce sporu” da denilebilir.
Oryantiring; oyuncuların bilinmeyen bir alanda, alana özel hazırlanmış harita ve pusula yardımı ile yönlerini bularak önceden yerleştirilmiş kontrol noktalarına sırası ile uğramaları ve parkuru en kısa sürede tamamlayanın oyunu kazandığı fiziksel ve zihinsel beceriye dayalı bir spordur.
Oryantiring Oynamanın Kuralları
Oryantiring’de sporcular, yarışma bölgesinin haritasında belirlenmiş hedeflere (kontrol noktalarına) sırasıyla ve olabilecek en kısa sürede ulaşmaya çalışırlar. Kontrol noktalarında bulunan turuncu ve beyaz bayrakların yanındaki zımbayla onlara önceden verilmiş fişe (kontrol kartı) kontrol noktasına ulaştıklarına dair bir iz bırakırlar. Bazı parkurlarda kontrol kartı yerine elektronik bir sistem kullanıldığını belirtmekte fayda var. Ona verilen haritadaki hedefler arasında hangi yolu izleyeceğini kendisi belirleyen sporcu, oyunu en kısa sürede bitirmesini sağlayacak analitik kararı verebilmelidir. Tüm hedeflere ulaşamayanların çoğunlukla diskalifiye edildiği oyunda, yarışmacılar parkurda karşılaşmış olsalar bile hiçbir koşulda birbirini izleyemez. Bu nedenle oyuncular arasında birkaç dakikalık çıkış farkı olabilir.
Oryantiring Oynarken Kullanılan Araçlar
Harita: Oryantiring haritası; bitki örtüsü, tümsekler, kayalar, sel yatakları, elektrik telleri ve ev gibi unsurların işaretlenmesinden oluşan topografik bir haritadan oluşur. Çoğunlukla ölçek, 1:5.000-1:25:000 aralığındadır. Eşyükselti eğrileri ise, arazi ayrıntılarının görünmesine imkân verecek şekilde 5 ila 25 metre sıklığında çizilmelidir. Yarışmayı düzenleyenler tarafından hazırlanan harita, oyun başlamadan önce sporculara verilir.
Pusula: Zorunlu olmamakla birlikte haritanın doğru yorumlanmasını sağlayabilir ve oyunu daha zevkli hâle getirebilir. Ama pusulasız harita yorumlamak hem tecrübesiz hem profesyonel oryantiring sporcuları için olmazsa olmaz değildir. Oryantiring pusulaları haritayla birlikte kullanılabilmesi için şeffaf tabanlı yapılır. Tek elde harita ile taşınabilmesi için parmağa takılabilen pamuk pusulası şeklindedir.
Kontrol Kartı: Yarışma öncesinde sporculara verilen bu kart, kontrol noktalarındaki zımbalarla oyuncuların varış noktasına ulaştığını kanıtlamalarına izin verir. Bu, çok daha profesyonel parkurlarda elektrik sisteme çevrilmiştir.
Kıyafet: Kolların ve bacakların çalı dikenlerinden ve doğada bulunan zararlı böceklerden korunmasına karşılık uzun kollu tişört ve pantolon giyilir. Yıpranma payı da düşünülerek kolay kuruyan ve sporcunun da kolay hareket etmesini sağlayan sentetik kumaşlar tercih edilir. Çalı ve dikenlerden daha iyi korunmak için tozluk gibi ek kıyafet tercih edilebilir ama unutmayın, hareketinizi yavaşlatacak en ufak şeyden uzak durmalısınız!
Ayakkabı: Oryantiring için özel üretilen çivili ayakkabılar kullanılabileceği gibi Adidas Daroga Plus Canvas gibi koşuya uygun ya da Nike Dual Fusion Hills Mid gibi zemini iyi tutan ayakkabılar tercih edilebilir.
En yaygın oryantiring branşı olan koşunun yanı sıra, harita ölçeği daha büyük ve mesafeleri daha uzun olan bisikletle de yapılabilen bir spor olan oryantiringin kayak ve patika adlı iki türü daha vardır. Bisikletle yapılan oryantiring’de yarışmacılar haritalarını gidona tutturur. Kayak türü oryantiring ise Kuzey disiplini kayağı ile yapılır. Özelliklere engellilere yönelik bir oryantiring branşı olan patikada ise hız unsuru yarışmada geri planda kalır. Patikada asıl önemli olan unsur harita okumaktır. Bu da tekerlekli sandalye katılan bir sporcu ile koşabilen bir sporcu için eşit koşullar yaratmaya olanak tanır.
Peki, iyi bir oryantiring sporcusu nasıl niteliklere sahip olmalıdır?
Her şeyden önce fiziki güce dayanan bir spor olan oryantiring için sporcu, dayanıklı olmalıdır. Harita okuma ve yön bulma yeteneği ile hızlı karar verme yetisi olmazsa olmaz olan oryantiring sporcusu süratli ve tempolu koşu için kendine güvenebilmelidir. Doğada ve yolda karşılaşabileceği her türlü şeye karşı stres ortamına alışık olmalı ve refleksleriyle hareket edebilmelidir.
Oryantiring nasıl yapılır?
Nihayet asıl sorunun cevabında sıra! Haritada belirtilmiş sırası ile varılacak bir dizi kontrol noktasından meydana gelen parkuruyla oryantiring nasıl oynanır? Kontrol noktaları haritada işaretlenmiş, ayırt edilebilen arazilerdir (Girinti, çukur, patika kesişimi vb.). Turuncu-beyaz ya da kırmızı-beyaz bayraklarla haritada belirtilen kontrol noktalarında sporcunun varış noktasına ulaştığını kanıtlayacak zımba ya da elektronik zamanlama ünitesi vardır. Yarışma sırasında sporcu, bölgenin oryantiring haritasını, kontrol noktalarının açıklamalarının yer aldığı bir listeyi ve her kontrol noktasında işaret bırakmasını sağlayacak kontrol kartını yanında taşımalıdır. Sporcular, yaşına ve tecrübesine göre çeşitli zorluk ve mesafelere sahip olan, belirli yaş kategorileri için hazırlanmış parkurlardan birine katılır. Her yaştan sporcu yürüyerek ve koşarak oryantiring yapabilir. Oryantiring yaparken sporcunun amacı, tüm kontrol noktalarını yön bulma duygusu ve navigasyon becerilerini kullanarak mümkün olan en kısa sürede bitirmektir. Oyunun doğru karar verme ve düşünme gücüne dayanan hassas noktası ise, sporcunun bu süreyi belirleyecek olan yolu ve rota seçimini kendisinin yapacak olmasıdır. Seçilen rotada kalarak ilerlemek için konsantrasyon gerektiren bir spor olan oryantiring’de parkuru en kısa sürede tamamlayan kişi birinci olur.
Şehrin Sokaklarında Satranç Oynar Gibi!
Oryantiring sporunun sadece sokakta yapılmadığını hatırlatır, her yaştan katılımcının yarışabileceği bu sporu bambaşka bir deneyim için şehrin ortasında da yapabileceğinizi de hatırlatmak isteriz. Belki de ailenizle ya da arkadaşlarınızla bir hafta sonu kaçamağı, ne dersiniz?
Türkiye’de Oryantiring
Birbirinden zorlu, yaratıcı ve eğlenceli parkurlarıyla ülkemizdeki oryantiring organizasyonlarından bazıları;
Türkiye Oryantiring Federasyonu
Oryantiring sporunun ülkemizde yaygınlaşması için birçok çalışmaya imza atan federasyon, antrenörlük, hakemlik kursları, seminerler vermekle kalmıyor; düzenlediği kamplarla da oryantiring sporu tutkunlarının radarına giriyor. Başta İstanbul olmak üzere, birçok şehirde organize ettiği yarışlarla ve organizasyonlarla dikkat çekiyor.
İstanbul Orienteering Spor Kulübü
Ülkemizde oryantiringin bir spor dalı olarak kabul edilmesinde önemli rol oynayan kurum, çoğunlukla Pazar günleri Belgrad Ormanı’nda oryantiring antrenmanları düzenliyor. Bu antrenmanlar öncesi temel bir oryantiring eğitimi de veren kurumda kayıtlar haftalık olarak ve online kayıt sisteminden yapılabiliyor.
İst5Days
2003 yılından beri geleneksel olarak Ekim ayının sonunda ve İstanbul’un 5 farklı yerinde düzenlenen uluslararası oryantiring yarışması olan İst5Days, Türkiye’nin en kapsamlı oryantiring organizasyonu diyebiliriz. Her yıl ortalama 26 ülkeden 800 sporcunun ilgi gösterdiği yarışma, genellikle Kapalıçarşı, Sultanahmet, Büyükada ve Heybeliada gibi mekânlarda yapılıyor.
İstanbul Spring Orienteering Cup
Genelde bahar aylarında yapılan bu oryantiring festivali tadındaki yarışlar, hem doğa parkurlarıyla hem şehir merkezindeki parkurlarıyla oryantiring tutkunlarının ilgisini çekiyor.
Oryantiring Akademi
Alanında uzman akademisyenler tarafından hazırlanan eğitimleri ve profesyonel organizatörler tarafından hazırlanan etkinlikleriyle ön plana çıkan şirket, özellikle tanıtım etkinlikleri ve yaratıcı yarışları ile oryantiring sporunun daha geniş bir kitleye ulaşmasını amaçlıyor. Eğitimlerin sadece teorik olmadığını ve tamamladıktan sonra üst seviye yarışlara katılabilecek düzeye getiren pratikler yapmanıza olanak sağladığını da belirtelim.
Macera Akademisi – Racesetter
Türkiye’nin oryantiring, macera ve dayanıklılık sporları denince akla gelen en eski ve en aktif organizasyon şirketlerinden biri olan Macera Akademisi de bu sporla ilgilenenlerin dikkatini çekecek organizasyonlar düzenliyor.
Kadıköy Macerası
Şehrin tam merkezinde, şehri yeniden keşfetmenizi sağlayacak bir organizasyon!,
Adalararası MaceraAda Yarışları
Hafta sonu kaçamağı yapılabilecek, şehre yakınlığıyla kalbimizi fetheden adalar hiç geri kalır mı! Yüzme, bisiklet ve oryantiringin birleştiği heyecan verici parkuruyla birden fazla adayı kapsayan macera yarışları kaçırmak istemeyeceğiniz türden!
Antalya Orienteering Festivali
Şehrin tarih kokan sokaklarında, Game of Thrones’un set platolarını andıran parkurlarıyla her yaştan sporcu için ilgi çekici bir festival!
Dağı, yokuşu, zorlu parkurları, doğayı ve belki şehrin labirentlerini sevenlerin vazgeçilmez tutkusu oryantiring sporunu yapmak işte bu kadar kolay!
