Dört bir yanda eşine az rastlanır doğal harikalar ve uçsuz bucaksız bir manzara varken pedal çeviren onlarca adamı seyretmek… Söylerken belki biraz anlamsız gelse de her yıl yaklaşık bir ay boyunca dünyanın neredeyse birkaç yüz milyon kişisi bunu yapıyor. Hem de 100 yılı aşkın bir süredir. Tour de France yani Fransa Bisiklet Turu’ndan bahsediyoruz elbette. İnsanın hem insanla hem de doğayla olan mücadelesine leziz bir örnek sunan Fransa Bisiklet Turu hakkında bilgiler ise her sporseverin dimağında küçük bir yer edinecek kadar hacimsiz değil elbette. Sonuçta dünyanın en zor ve en popüler bisiklet yarışı.
Zor, çünkü dermansız bırakan tırmanışlar ve neredeyse kazasız geçmeyen sprintlerle güç ve hızı aynı anda sunuyor. Popüler, çünkü Tour de France şampiyonu olmak demek, imkânsız bir savaştan galip çıkmakla eşdeğer. Peki, her yıl temmuz ayını kapsayan Fransa Bisiklet Turu hakkında bilgiler zihninizde ne boyutta? Yani genel kuralların, mayo renklerinin anlamlarının ve puanlamanın nasıl yapıldığının sorulacağı bir sınav yapılsa okulu bırakmayı düşünür müsünüz? Düşünmeyin. Okuyun. Ne de olsa Tour de France anlayınca daha da güzel!
Nereden çıktı bu Tour de France diyenler için not!
İlk olarak 1903’te, gazete satışlarını arttırmak için düzenlenen ve 2. Dünya Savaşı dönemindeki 10 yıllık ara dışında kesintisiz devam eden Fransa Bisiklet Turu’nun kurallarını öğrenmek, diğer bisiklet yarışlarında da kurallara hâkim olmanızı sağlar.
Katar katar olmuş giden turnalar
Hem takım sporu hem de bireysel spor olan bisikletin zirve noktası olan Tour de France, yarışçıları 3 farklı sınıfa ayırır: Genel puan, dağ ve en iyi genç sürücü. Birçok takım ve onlarca farklı sporcunun pedallarla savaştığı bu mücadelede aslında amaç bu kadar basit. Sınıfın zirvesine oturmak ve o sınıfa ait renkteki mayoyu giymek. Evet, liderlerin mayoları farklı renkte oluyor.
Aslında her takım ve yarışçı için giyim kuralları ve taşıyabilecekleri ekipmanlar belli. Resmi kıyafetler dışında günlük isteğe göre puantiyeli ya da dikine çizgili mayolar giyilemiyor. İstisnalar sadece klasman birincilerine, en iyi genç sürücülere, en iyi tırmanışçıya ve kısa mesafe birincisine uygulanıyor. Her birinin mayo rengi de farklı.
Mayoların renkleri ne ifade ediyor?
Sarı mayoyu giymek içi genel klasman lideri olmak gerekiyor ki en prestijli mayo da bu. Kısa mesafe birincileri yani zamana meydan okuyanlar için seçilen renk yeşil. Yani yeşil mayoya sahip olmak demek kısa mesafenin en hızlısı olmak anlamına geliyor. Sonraki sıra puantiyeli mayo ya da diğer adıyla puanlı mayoda. Fransa Bisiklet Turu’nun en zor yanlarından biri olan tırmanış etaplarının birincileri bu mayoyu giymeye hak kazanıyor. Beyaz mayo ise en iyi genç sporcuyu simgeliyor. 25 yaş altındakilerin dahil olabildiği bu grupta en iyi olmak, kameraların ve ışıkların odağına alınmayı da beraberinde getiriyor genelde.
İstisnai bir durum da zamana karşı yarışlarda geçerli. Bu yarışlarda takım liderleri farklı renkte mayo giyebilir. Burada klasmanlar arasındaki farklara da değinmek gerekiyor. Hangi klasmanın önemi nedir, puanlamada etkileri nelerdir?
Genel klasman
Liderin sarı mayo giydiği genel klasman için yarışçıların toplam zamanları dikkate alınır. Her etap sonunda, en düşük zamana sahip sürücüye göre liste düzenlenir ve son etabın sonunda, toplamda en düşük süreye sahip sürücü, yarışın genel lideri unvanını alır.
Puan klasmanı
Her etap sonunda yarışçılara, sıralamalarına göre puan verilir. Birinci, ikinci gibi sıralamalarda alınan puanlarda düz etaplar daha değerliyken dağ etaplarında daha az puan verilir. Puan klasmanı lideri, yeşil mayo giymeye hak kazanır.
Dağ klasmanı
Düz bir yol olarak düşünüldüğünde çok uzun bir mesafeyi kapsayan dağ etabının lideri, kırmızı puantiyeli mayo giyer.
Zamana karşı
Yaklaşık 3.500 km ve 21 etaptan oluşan Tour de France’ta genellikle ilk iki etabı kapsayan bu yarışlarda her yarışçı özel bisiklet kullanır ve etabı en kısa sürede bitirmeye çalışır.
Bir not olarak belirtilmesi gerekirse eğer bir yarışçı birden çok renkte mayo giymeyi hak etmişse en prestijli olanı giyer. Yani hem genel klasmanda hem de puan klasmanında liderse sarı ve mayo giyme hakkı doğar. En değerli olduğu için de sarı mayoyu giyer. Ondan boşalan yeşil mayoyu da ilgili klasmanın ikincisi devralır.
Tour de France ile ilgili küçük notlar
- Fransa Bisiklet Turu her yıl farklı şehirlerden, hatta farklı ülkelerden başlıyor ve farklı zirvelere tırmanış sunuyor. En az 21 gün, bazen dinlenmelerle birlikte 22-23 gün süren yarışın bitişi ise Paris’in Champ-Ellysse Caddesi’nde sona eriyor.
- Yarışa katılan her takımın sporcuları 1’den 9’a kadar forma numarası alır. En başarılı olacağı düşünülen bisikletçiye 1 numara verilir, diğer numaralar alfabetik olarak dağıtılır.
- Fransa Bisiklet turu kazalarıyla da meşhur olduğu için kask, hayat kurtarıcı olabiliyor. Ancak son tırmanma yarışının son kısımlarında genellikle yarışçılar kasklarını çıkarabilirler.
- Her etaptan önce toplanma bölgesine gelen yarışçılar geleneksel olarak imza atarlar. İzleyicilerle yarışçıların bir araya geldiği ender anlardandır.
- Saatler süren etaplar boyunca acıkan ve susayan yarışçılara, takviye alanlarında sandviç, meyve, çikolata, enerji içeceği, su gibi maddelerden oluşan bir kumanya verilir. Ayrıca cadde yarışlarında yarışçıların eline, önceden denetlenmiş ve onaylanmış su şişeleri verilebilir.
- Tour de France izleyen herkesin aşina olduğu gibi yarışçıların önlerinden ve arkalarından birçok araç hareket eder. Basın araçları, yarış görevlileri, polis, reklam araçları ve tabii ki takım araçları.
- 1990 yılına kadar birincilere ev, araba gibi ödüller verilirken bu tarihten sonra sadece para ödülleri dağıtılmasına karar verilmiş. Etap birincilerine 8 bin Euro, genel klasman birincisine ise 450 bin Euro ödül verilir.
Lance Armstrong olmadan asla!
Tour de France tarihinden bahsedilirken Lance Armstrong’dan bahsetmemek olmaz. Bisikletseverler için hem melek hem de şeytan olmayı başarabilen Armstrong, 1999-2005 arasında 7 kez arka arkaya Fransa Bisiklet Turu’nu kazanırken tarihi de baştan yazmayı başarmıştı. Üstelik 1996’da kanser teşhisi koyulmasına rağmen yıllar içinde hastalığı yenmeyi de başarmıştı. Fransa Bisiklet Turu tarihini kendi kalemiyle yazma hakkına sahip olsa da 2012 yılında ABD Anti-Doping Ajansı’nın yaptığı açıklamayla tarih bir kez daha baştan yazıldı. Armstrong’un yıllarca doping yaptığının kanıtlanmasıyla birlikte 7 Tour de France şampiyonluğu elinden alındığı gibi ömür boyu spordan men cezası kolyesi de hediye edilmişti.
